Informatie | Draad- en leidingdiameters

Als je wel eens installatiematerialen zoals leidingen, koppelingen of bijvoorbeeld een kraan hebt gekocht heb je vast opgemerkt hoeveel keuze je hebt in afmetingen en aansluitmogelijkheden. Water- en gasleidingen zijn in vele verschillende diameters verkrijgbaar, welke heb je nodig? En welke koppelingen passen daar dan bij? Om je op weg te helpen en het uitzoeken van je technische materialen wat gemakkelijker te maken, leggen we op deze pagina uit welke leiding(diameter) je nodig hebt, wanneer je welke koppelingen gebruikt en hoe je de juiste schroefdraadfitting kiest. Ook vertellen we je hoe je kunt opmeten welke schroefdraaddiameter een koppeling heeft, zodat je goed voorbereidt aan de slag kunt met jouw leidingproject.

Wanneer gebruik je welke leiding(diameter)?

Dat is voor iedere situatie weer anders; het is afhankelijk van waar de leiding voor dient, waar deze geplaatst wordt en van welk materiaal deze gemaakt is. Hieronder beschrijven we de meest voorkomende situaties:

Waterleidingen

Voor waterleidingen maak je gebruik van roodkoperen buis of meerlagenbuis voor water met de volgende diameters:

  • De hoofdleiding heeft een diameter van 22mm (koperen buis) of 20mm (meerlagenbuis). Bij een hoog waterverbruik gebruik je 22mm (koperen buis) of 25 / 26 (meerlagenbuis).
  • Aftakkingen van de hoofdleiding naar een bad- of douchekraan of een keukenkraan hebben een diameter van 15mm (koperen buis) of 16m (meerlagenbuis). Bij een hoog waterverbruik zoals een stortdouche gebruik je 22mm (koperen buis) of 20mm (meerlagenbuis).
  • Voor aftakkingen naar een toilet- of wastafelkraan gebruik je een leiding met een diameter van 12mm (koperen buis) of 16mm (meerlagenbuis).

Gasleidingen

Voor gasleidingen maak je gebruik van roodkoperen buis of meerlagenbuis voor gas, zie Figuur 1.

  • Een gemiddelde cv-ketel sluit je aan met een buis van 22mm (koperen buis) of 26mm (meerlagenbuis). Een gemiddeld gasfornuis of gaskachel sluit je aan met een buis van 15mm (koperen buis) of 20mm (meerlagenbuis). Let er op dat de leiding niet te lang wordt, dan kan je het beste een grotere leiding gebruiken.

Meerlagenbuizen voor water (links) en gas (rechts)

Figuur 1 - Meerlagenbuizen voor water (links) en gas (rechts)

CV-leidingen

Voor CV-leidingen maak je gebruik van dunwandige stalen buis of meerlagenbuis. Het bepalen van de juiste leidingdiameter voor CV-leidingen is net wat lastiger en hangt af van factoren zoals de aanvoertemperatuur van het water en het totale vermogen (in Watt) aan warmte wat door de leidingen gaat. In onderstaande tabellen geven we aan welke leidingdiameter je nodig hebt in verschillende situaties. Bepaal voor iedere leiding of aftakking hoeveel vermogen er benodigd is (aan de hand van bijvoorbeeld specificaties van een radiator) en kies daarmee de juiste diameter.

Tabel 1 - CV-leidingen met een hoge aanvoertemperatuur vanaf 60°C.

Vermogen
(Watt)
Minimale buitendia.
metalen buis
(mm)*

Minimale
buitendia. meerlagenbuis
(mm)*

0 t/m 2000 15 20
2001 t/m 5000 22 20
5001 t/m 8000 22 25
8001 t/m 13000 28 32
13001 t/m 20000 35 40

*Leidingdiameter bij een maximale lengte van 5 meter en een temperatuurverhouding van 60/45/20°C.

 

Tabel 2 - CV-leidingen met een lage aanvoertemperatuur vanaf 35°C.

Vermogen
(Watt)
Minimale buitendia. metalen buis
(mm)*
Minimale
buitendia. meerlagenbuis
(mm)*
0 t/m 2000 15 20
2001 t/m 4000 22 25
4001 t/m 9000 28 32
9001 t/m 10000 35 32
10001 t/m 14000 35 40

*Leidingdiameter bij een maximale lengte van 5 meter en een temperatuurverhouding van 35/26/20°C.

Leidingen voor vloerverwarming verdelers

Voor leidingen naar vloerverwarming verdelers maak je ook gebruik van dunwandige stalen buis of meerlagenbuis. In de onderstaande tabellen kun je zien welke leidingdiameter je nodig hebt. Als je in huis zowel radiatoren als vloerverwarming hebt, kun je met behulp van bovenstaande en onderstaande tabellen dus voor iedere aansluiting de juiste leidingdiameter kiezen.

Tabel 3 - Leidingen voor vloerverwarming verdelers, hoge aanvoertemperatuur vanaf 60°C.

Vloerverwarming oppervlakte
(m2)
Minimale buitendia. metalen buis
(mm)*
Minimale buitendia. meerlagenbuis
(mm)*
0 t/m 20 15 20
21 t/m 50 22 20
51 t/m 80 22 25
81 t/m 130 28 32
131 t/m 200 35 40

*Leidingdiameter bij een maximale lengte van 5 meter en 100 watt/m2 afgifte bij een temperatuurverhouding van 60/45/20°C.

 

Tabel 4 - Leidingen voor vloerverwarming verdelers, lage aanvoertemperatuur vanaf 35°C.

Vloerverwarming oppervlakte
(m2)
Minimale buitendia. metalen buis
(mm)*
Minimale buitendia. meerlagenbuis
(mm)*
0 t/m 20 15 20
21 t/m 40 22 25
41 t/m 90 28 32
91 t/m 100 35 32
101 t/m 140 35 40

*Leidingdiameter bij een maximale lengte van 5 meter en 100 watt/m2 afgifte bij een temperatuurverhouding van 35/26/20°C.

Wanneer gebruik je welke koppeling?

Met behulp van bovenstaande uitleg kun je al snel de juiste leiding(diameter) kiezen. Na het kiezen van de leiding is het belangrijk om ook een juist type koppeling te selecteren. Hieronder leggen we per type leiding uit welke koppelingen je kunt gebruiken.

Roodkoperen buis

Voor het verbinden van roodkoperen buizen kun je gebruik maken van de volgende types koppelingen:

  • Voor waterleidingen kun je gebruik maken van pers-, knel- of soldeerkoppelingen voor water.
  • Voor gasleidingen kun je gebruik maken van soldeerkoppelingen of specifieke pers-, of knelkoppelingen voor gas.

Voor het maken van bochten kun je ervoor kiezen om bochtstukken te gebruiken (zowel pers-, knel- als soldeerbochten) of om de buis met een buigijzer zelf te buigen.

Meerlagenbuizen

Voor het verbinden van meerlagenbuizen maak je in principe gebruik van perskoppelingen. Dit is de snelste en gemakkelijkste manier om een leidingsysteem op te bouwen. Er zijn specifieke perskoppelingen voor water- en gasleidingen. Voor waterleidingen kun je als alternatief gebruik maken van een speciaal type knelkoppeling. Meerlagenbuizen zijn flexibel en daarom gemakkelijk in een bepaalde route neer te leggen. Maak voor het buigen van meerlagenbuis gebruik van een buigveer of een buigijzer als je een scherpe bocht wilt maken; anders loop je het risico dat de buis kan knikken.

Dunwandige stalen buizen

Voor het verbinden van dunwandige stalen buizen kun je gebruik maken van pers- of knelkoppelingen. Ook een combinatie van verschillende koppelingen is mogelijk. Bochten maak je op dezelfde manier als bij koperen buizen.

Wat is een schroefdraadfitting?

Met het aanleggen of veranderen van een leidingsysteem zul je ook schroefdraadfittingen tegenkomen of nodig hebben. Schroefdraadfittingen zijn koppelingen die met behulp van een schroefdraad aan elkaar verbonden worden en zo voor een lekvrije aansluiting zorgen. In de wereld van technische materialen is er een legio aan verschillende schroefdraadtypes, maar daar zullen we je niet mee vermoeien. Tijdens het klussen heb je vooral met één specifiek type te maken.

Voor het maken van draadverbindingen in leidingsystemen wordt er vaak gebruik gemaakt van British Standard Pipe (BSP) schroefdraad. Dit schroefdraad wordt aangegeven in Inch-maten, bijvoorbeeld ¼” en ½”.

  • Inchmaten worden uitgesproken als: “een kwart Inch” en “een half Inch”. In de volksmond worden dit ook wel “duimse” maten genoemd (“een kwart duims” en “een half duims”).
  • Het onderscheid tussen een mannelijke en een vrouwelijke koppeling wordt vaak aangeduid met de termen “buitendraad” (mannelijk) en “binnendraad” (vrouwelijk).
  • De juiste maat koppeling kies je aan de hand van leidingdiameter of de diameter van de kraan/aansluiting waar je naartoe werkt.
  • Bij het kiezen van koppelingen heb je in Nederland zo goed als altijd te maken met BSP schroefdraad; als je een koppeling met een aanduiding in een Inch maat ziet kun je er vanuit gaan dat dit BSP is, tenzij er iets anders vermeld staat.

Bij koppelingen met BSP draad gaat het erom dat je gebruik maakt van een mannelijke en vrouwelijke koppeling met dezelfde diameter schroefdraad. In de praktijk komt dit vaak niet direct uit, daarom wordt er veelal gebruik gemaakt van verloopkoppelingen, zie ook Figuur 2:

  • Om twee vrouwelijke koppelingen (met dezelfde of andere diameters) aan elkaar te verbinden maak je gebruik van een dubbele nippel.
  • Om twee mannelijke koppelingen (met dezelfde of andere diameters) aan elkaar te verbinden maak je gebruik van een sok.
  • Om een mannelijke en een vrouwelijke koppeling (met dezelfde of andere diameters) aan elkaar te verbinden maak je gebruik van een verloopring.
  • Om je leidingsysteem verder vorm te geven maak je gebruik van knieën (bochten) en T-stukken.

Koppelingen met BSP draad dichten standaard niet af op hun schroefdraad. Je dient hiervoor altijd gebruik te maken van een schroefdraadafdichting zoals PTFE tape.

BSP koppelingen, vlnr: dubbele nippel, sok, verloopring, knie en T-stuk

Figuur 2 - BSP koppelingen, vlnr: dubbele nippel, sok, verloopring, knie en T-stuk

Hoe bepaal je een schroefdraaddiameter?

Het kan natuurlijk ook voorkomen dat je aan een bestaand leidingsysteem werkt en verder wilt bouwen vanaf een bestaande schroefdraadfitting. Of dat je ergens nog een paar koppelingen tegenkomt en je je afvraagt of je die ook kunt gebruiken voor je klus. Hoe bepaal je dan welke schroefdraaddiameter je hebt? We hebben goed nieuws voor je: dat is makkelijker dan het klinkt. Hieronder leggen we uit hoe dat werkt.

Als eerste meet je de diameter van het schroefdraad op, zie Figuur 3. Gebruik hiervoor bij voorkeur een schuifmaat, zeker bij vrouwelijke koppelingen. Bij mannelijke koppelingen lukt het met een rolmaat vaak ook nog wel.

  • Bij mannelijke koppelingen gaat het om de grootste buitendiameter van het schroefdraad.
  • Bij vrouwelijke koppelingen gaat het om de kleinste binnendiameter van het schroefdraad.

Opmeten van een schroefdraadfitting

Figuur 3 - Opmeten van een schroefdraadfitting

Het is nu direct goed om in het achterhoofd te houden dat de gemeten maat niet 1 op 1 gelijk is aan de schroefdraaddiameter die je nodig hebt. Met behulp van onderstaande tabel kun je de gemeten diameter vertalen naar de bijbehorende schroefdraaddiameter. Zo kun je te allen tijde bepalen welke schroefdraaddiameter je (nodig) hebt en hoe je verder kunt bouwen.

Tabel 5 - Gemeten diameter vertaald naar de bijbehorende schroefdraaddiameter

Schroefdraad diameter
(inch)
Buitendia. mannelijke koppeling
(mm)
Binnendia. vrouwelijke koppeling
(mm)
1/4” 13,15 11,44
3/8” 16,66 14,95
1/2” 20,95 18,63
3/4” 26,44 24,11
1” 33,24 30,29
1-1/4” 41,91 38,95
1-1/2” 47,80 44,84
2” 59,61 56,65

Gerelateerde producten

 

Heb je nog vragen?

Mocht je na het lezen van deze tekst nog vragen of behoefte aan aanvullende informatie hebben, aarzel dan niet om vrijblijvend contact op te nemen met onze klantenservice. We staan klaar om je te helpen en je vragen te beantwoorden.

Deze informatieve tekst is met de grootst mogelijke zorg samengesteld, echter kunnen er geen rechten aan worden ontleend.